Vijf bevindingen over de platformeconomie
Petra Lubbers
07-07-2022
In 2019 is het Centraal Bureau voor de Statistiek gestart met het onderzoeken van online platformen in Nederland. Met deze cijfermatige inzichten wil zij, naar eigen zeggen, de voordelen van online platformen benutten en de uitdagingen binnen de platformeconomie in goede banen leiden.
Als platformexpert keek ik dan ook uit naar het verschijnen van de nieuwe Monitor Online Platformen 2021. Afgelopen week publiceerde het CBS deze. Veel cijfers, tabellen en constateringen, maar helaas weinig duiding. In deze blog deel ik graag de vijf bevindingen die mij het meest opvielen, voorzien van een toelichting en hier en daar een kritische noot.
Er komt steeds meer ruimte in de markt voor nichespelers en nieuwe oplossingen die gestoeld zijn op de platformprincipes
#1 - Omzet Nederlandse platformen gedaald in 2020
Tot 2019 groeide de omzet van de Nederlandse platformen flink. Deze verdubbelde zelfs ten opzichte van 2015. Maar in 2020 kwam hier volgens het CBS een kentering in en is er een daling te zien van maar liefst 28 procent. Je zou kunnen concluderen dat de Nederlandse consument minder producten en diensten digitaal is gaan afnemen. En dat terwijl iedereen vanuit huis zijn bestellingen deed in verband met de coronalockdowns?
Dat lijkt tegenstrijdig en dat is het eigenlijk ook. In het jaar ervoor (2019) was namelijk het grootste deel van de omzet afkomstig van bedrijven die bemiddelen in vakantieverblijven, zoals Booking.com. En ja, dát viel natuurlijk voor een heel groot gedeelte weg in 2020. Feitelijk klopt het dus wat het CBS zegt, maar wat nuancering is hier wel op zijn plaats om niet de verwachting te scheppen dat de platformeconomie in mineur is.
#2 - Kleinere platformen groeiden relatief het hardst
De grote spelers hebben zich behoorlijk gevestigd de afgelopen jaren, maar je ziet in de cijfers dat de groei daar afvlakt. Het zijn vooral de nieuwe platformen die zorgen voor de relatieve stijging in groei. Een mooi signaal dat er steeds meer ruimte komt in de markt voor nichespelers en nieuwe oplossingen die gestoeld zijn op de platformprincipes. Dit biedt kansen voor nieuwe startups die zich op deze markt willen gaan begeven.
#3 - Commissiemodel grootste inkomstenbron bij commerciële platformen
Onder de Nederlandse online platformen kan 75 procent ingedeeld worden onder de commerciële platformen; platformen die het maken van winst tot doel hebben. Denk hierbij aan een bol.com. of Thuisbezorgd.nl. Daarnaast benoemt het CBS de overige 25 procent tot niet-commerciële platformen, die winst maken niet als (hoofd)doel zien maar die een andere meerwaarde van het platform zien, zoals communities.
Interessant om te lezen is dat van de commerciële platformen 45 procent zijn inkomsten haalt uit een commissie per transactie of gebruiksrechten, 26 procent uit advertenties en 15 procent uit het doorverwijzen naar verkopende websites (affiliate-model). Het lijkt er dus vooral op dat de aanbieder van het platform, product of dienst betaalt. Nu zien we inmiddels ook de opkomst van de Amazon Prime’s of Selects van bol.com. van deze wereld, waarbij consumenten vaker een bijdrage betalen aan een platform ter compensatie van diensten. Ik ben dan ook benieuwd of we een verschuiving gaan ondervinden de komende jaren van wie er betaalt voor het platform.
#4 - Omzet uit online platformverkoop blijft minder dan 1 procent
Als bedrijf kun je ervoor kiezen om je producten en diensten aan te bieden op je eigen website, maar ook deze via een ander verkoopplatform te verkopen. Uit de CBS-monitor blijkt dat van de omzet die bedrijven maken er minder dan 1 procent van hun omzet via een verkoopplatform loopt en dat dit onveranderd is ten opzichte van 2019. Dit vond ik verrassend laag.
Wat wel groeide was de omzet via de eigen websites: van 8,1 procent naar 8,8. Mijn verwachting is dat hier een belangrijke verklaring ligt in het feit dat veel retailers met hun gesloten winkels een deel van hun omzet hebben kunnen opvangen met hun eigen webshops. En zo is die digitale transitie binnen de retail wederom in een enorme versnelling gekomen.
#5 - Eén op de acht handelsbedrijven verkoopt via online platform
Ondanks dat de omzetbijdrage van de verkopen via platformen relatief nog gering is, is er wel een verdubbeling te zien in het áántal bedrijven dat via platformen producten verkopen. Vooral de detailhandel en horeca hebben dragen hieraan bij: in totaal verkoopt nu 1 op 8 van de handelsbedrijven zijn producten via een (derden) platform. En in de horeca is dit aantal zelfs 1 op 5. Een ontwikkeling die zich naar verwachting verder door blijft zetten.
Samengevat zou ik zeggen dat de platformeconomie in volle bloei is. Dat de coronatijd zijn impact heeft gehad op specifieke branches (zoals de reisbranche), en daarmee ook de platformen in die branches. Dat retailers verkoopplatformen van derden steeds meer inzetten, maar ook focussen op de ontwikkeling van hun eigen digitale verkoopkanalen. Dat nicheplatformen opkomen en wellicht dat er meer businessmodellen volgen die zich op de consument richten. Wie weet zie ik dit volgend jaar allemaal wel terug in de nieuwe Monitor Online Platformen van het CBS. Kijk ernaar uit!
